W związku z rosnącym zainteresowaniem regionalizmem coraz więcej osób, organizacji i instytucji postanawia uszyć stroje ludowe zgodne z tradycjami swojego regionu. I tutaj pojawia się pytanie: jak się ubrać na ludowo? Tak, aby było to zgodne z historią regionu, a jednocześnie nie wyglądało śmiesznie i dziwnie? Poniżej kilka porad dla mniej i bardziej zaawansowanych w tematyce strojów ludowych.
Po pierwsze: sprawdź skąd jesteś
Najważniejszą kwestią w doborze stroju regionalnego jest… region. Nie zawsze jest to oczywista informacja, zwłaszcza dla miejsc, w których współcześnie nie nosi się strojów ludowych lub zwykle zakłada się strój krakowski. Tzw. moda krakowska sprawiła, że na dużym obszarze Małopolski, Podkarpacia i nie tylko ludowe stroje zamieniono na noszone w całej Polsce gorsety i spódnice w kwiaty. Tamtejsze stroje ludowe odeszły w zapomnienie, a ich odtworzenie jest trudne.
Poszukiwanie informacji źródłowych to długa i żmudna praca. Warto sprawdzić czy ktoś wcześniej już jej nie wykonał. Aby znaleźć właściwe stroje regionalne należy zasięgnąć informacji w muzeach, u działających w okolicy etnografów lub historyków albo udać się do działającego zespołu regionalnego. Pierwszym krokiem powinno być jednak sprawdzenie regionu etnograficznego do jakiego należy dana miejscowość. W Małopolsce warto przestudiować grafikę przygotowaną na stronę Etnozagroda. W innych regionach wystarczy wyszukać mapę etnograficzną, podział etnograficzny lub podobne hasła.
Po drugie: dopasuj swój strój
Jeżeli już wiemy, jakie stroje powinniśmy uszyć, równie istotne jest ich dopasowanie. Na początek w sensie oczywistym, czyli rozmiaru. Często stroje przygotowane dla większej grupy osób są „uniwersalne”, co sprawia, że nikt nie wygląda w nich dobrze. Zbyt duże lub zbyt małe elementy ludowej garderoby będą prezentować się źle. Tworząc bazę strojów warto wziąć pod uwagę konkretne wymiary ich późniejszych użytkowników.
Kolejnym problemem jest dopasowanie do wieku oraz roli społecznej osób ubierających strój ludowy. Współcześnie nie pochwalamy stylizacji młodzieżowych na starszych osobach lub ubiorów kwitowanych stwierdzeniem stara maleńka. Podobnie (a być może jeszcze mocniej) przestrzegano tych kwestii dawniej. Więcej na temat funkcji stroju ludowego w dawnym społeczeństwie pisałam tutaj. Z tego powodu dzieci powinny ubierać się jak dzieci, młodzież jak panny i kawalerowie, a dojrzali ludzie zgodnie ze swoim wiekiem.
Jak się ubrać na ludowo?
Stroje damskie muszą składać się z:
- koszuli białej ze zdobieniami regionalnymi
- gorsetu dla panien i młodych mężatek lub katanki dla starszych kobiet
- do strojów codziennych lub wizytowych można ubrać bluzkę z materiału we wzory
- ciasnochy (wąskiej halki, rodzaju bielizny) i szerszej halki
- spódnicy długiej do kostek lub krótszej dla panien i dziewczynek
- zapaski
- nakrycia głowy: obowiązkowej chusty dla mężatek i wianka dla panien
- butów
Na strój męski składają się:
- koszuli białej ze zdobieniami regionalnymi
- spodni
- pasa szerokiego lub wąskiego
- kamizelki, kaftana i/lub okrycia wierzchniego występującego w danym regionie – zwłaszcza poważni gospodarze
- nakrycia głowy
- butów
Powyżej wymieniłam podstawowe elementy większości strojów ludowych. Oczywiście wybierając stroje należy kierować się przede wszystkim źródłami historycznymi, jednak ta lista może stanowić bazę, od której można rozpocząć poszukiwania.
