Bukiety i kwiaty przynosimy co roku do kościoła w podzięce za dobre zbiory i dla uczczenia danego święta. Ale na tym się nie kończy – poświęcone rośliny nabierają bowiem wyjątkowych właściwości, z których niegdyś hojnie korzystano. Kiedy odbywa się święcenie ziół, na które święta warto przygotować bukiet kwiatów i co z nimi potem zrobić?
Kiedy zwyczaje ludowe mieszają się z tradycją kościelną
Choć chrześcijaństwo zagościło na ziemiach polskich już w połowie X wieku, to wprowadzenie go na dobre zajęło kolejne dziesięć wieków. Aby przyspieszyć te procesy i ułatwić ludziom zmianę czegoś tak mocno zakorzenionego jak system wierzeń, połączono wiele świąt i obyczajów. W ten sposób ludowe zwyczaje i obrzędy stały się częścią tradycji kościelnej, a elementy wiary chrześcijańskiej stały się nieodłącznym elementem kultury ludowej. Święcenie ziół i kwiatów to czynność, która wiąże obie te tradycje.
Święcenie ziół i kwiatów
Zioła w kulturze ludowej były wykorzystywane do leczenia chorób, zapobiegania im oraz dla ochrony przed czarami i siłami nieczystymi. Powszechnie wiadomo było, że działanie roślin będzie o wiele skuteczniejsze, jeśli te zostaną poświęcone. Styczność z wodą święconą bowiem powodowała, że zioła i kwiaty nabierały właściwości sacrum, a dzięki temu były bliżej zaświatów i mocy wykraczających poza ziemskie możliwości. Święcenie ziół chroniło przed zachorowaniem, negatywnymi skutkami warunków atmosferycznych (np. uderzeniem pioruna), zabezpieczało zbiory i uprawy, np. przed gryzoniami czy innymi szkodnikami.
Do święcenia zbierano przede wszystkim zioła rosnące w przydomowych ogródkach oraz na łąkach. Wybierano te, które były znane ze swoich leczniczych bądź magicznych właściwości. Wiązankę przystrajano kwiatami, które kwitły w danej porze roku, dodawano też gałązki innych roślin. W bukietach mogło znaleźć się jabłko bądź inne owoce, gałązki drzew i krzewów oraz kłosy zbóż.
Kiedy święcić bukiety i wianki?
Okazji do poświęcenia roślin i poszczególnych ziół w ciągu roku było wiele. Jednak najważniejszymi świętami w trakcie roku liturgicznego była oktawa Bożego Ciała oraz święto Matki Boskiej Zielnej.
W ostatni dzień oktawy Bożego Ciała do kościoła przynosi się wianki. W zależności od regionu, plecie się ich kilka (wówczas liczba zawsze musi być nieparzysta) lub tylko jeden większy. Ponieważ Boże Ciało przypada zawsze na termin, w którym kwitnie wiele kwiatów, wianki na to święto są okazałe, kolorowe i bogate. Do wianków wplatano zwykle nawrotek, rozchodnik, kwiat lipy, macierzankę, bylicę, rumianek, miętę, dziewannę. Poświęcony wianek zachowywano i wykorzystywano w razie potrzeby: z suszonych ziół parzono herbatkę na różne dolegliwości lub dawano krowom, kiedy chorowały.
Na święto Matki Boskiej Zielnej przygotowywano okazałe wiązanki, zwane także równiankami. Były to duże bukiety, w skład których wchodziły wszystkie tegoroczne plony. Znajdowały się tam zarówno zioła i kwiaty, jak i dojrzałe kłosy zbóż, gałązki drzew, krzewów np. jarzębiny oraz owoce – obowiązkowo czerwone jabłko i warzywa takie jak marchew czy pietruszka. Poświęcone rośliny dawano m.in zwierzętom w celu zapobiegania chorobom i ochrony przed siłami nieczystymi.
Choć coraz mniej osób praktykuje święcenie ziół i kwiatów to można uznać tę tradycję za jeszcze żywą. Już niedługo nadarzy się okazja, aby samodzielnie przygotować okazały bukiet i zanieść do święcenia, aby kultywować ten zwyczaj i skorzystać z właściwości poświęconych ziół.
Wszystkie informacje o zwyczajach związanych ze święceniem wianków na Boże Ciało
oraz bukietów na Matki Boskiej Zielnej znajdziesz w ebooku:
