Mikołajki – dzień, a raczej noc, najbardziej wyczekiwana przez wszystkie dzieci. Chwila spełniania marzeń, wyczekanych upominków, niezwykłych podarunków zostawianych pod poduszką pod osłoną nocy przez św. Mikołaja. Ale czy ten pan w czerwonym ubranku i z długą białą brodą jest bardziej wytworem współczesnej kultury, przychodzi do nas zgodnie ze zwyczajem ludowym czy wspominamy go ze względu na tradycję katolicką?
św. Mikołaj – biskup z pierwszych wieków Kościoła
Skąpe źródła historyczne podają, że św. Mikołaj żył w IV wieku i sprawował funkcję biskupa Miry. Jego dobroć i chęć niesienia pomocy stała się legendarna. Według podań biskup bardzo ochoczo pomagał biednym rozdając swój majątek i podrzucając woreczki z pieniędzmi rodzinom w trudnej sytuacji finansowej. Najbardziej znana historia podaje, że Mikołaj pomógł zebrać posag trzem córkom biednego mieszkańca Licji, dzięki czemu wszystkie panny mogły dobrze wyjść za mąż. Z pokolenia na pokolenie przekazywano sobie także opowieści o cudach dokonanych przez tego świętego: ocalał on rozbitków na morzu, mnożył zboże w czasie nieurodzaju, a nawet wskrzeszał zmarłych.
Potwierdzoną badaniami datą jego pochówku jest 6 grudnia. I to właśnie w ten dzień sławny święty odwiedza grzeczne dzieci obdarowując je wymarzonymi podarunkami.
Mikołajki w kulturze ludowej
Zwyczaj rozdawania prezentów w dzień św. Mikołaja jest znany od XIX wieku. Już wtedy dzieci tęsknie wyczekiwały postaci starszego pana z pastorałem i w czerwonej szacie biskupiej, który przynosił im drobne upominki: ciastka, orzechy czy jabłka. Z biegiem lat takie świętowanie Mikołajek zyskało znaczeniu.
W polskiej tradycji ludowej Mikołaj uważany jest za patrona pasterzy oraz opiekuna bydła i trzody. Modlitwy wznoszone do tego świętego mają ochraniać stado przed napadami wilków. Gospodarze 6 grudnia szczególnie gorliwie modlili się do biskupa, pościli i składali mu ofiary zwane wilkami – na ołtarzach kładli wieńce z lnu i konopi, na nich składali jaja, a na plebanię odprowadzali owce i baranki.
Mikołajki obchodzi się szczególnie na Śląsku Cieszyńskim i w okolicach Beskidu Śląskiego. Tam zachowała się tradycja odwiedzania domów przez tzw. mikołajów. Przebierańcy nieco przypominają kolędników, którzy w innych regionach zaczynają swoje obchody dopiero w drugi dzień świąt.
Święty Mikołaj we współczesnym świecie
Obecnie najbardziej rozpowszechniony wizerunek świętego Mikołaja przedstawia starszego pana w czerwonym kostiumie z długą i gęstą białą brodą. Choć niewiele pozostało mu atrybutów biskupich, to na stałe wpisał się w czas świąt Bożego Narodzenia. Jest to dużą zasługą… reklam Coca-Coli, które od lat 20. XX wieku chętnie wykorzystują osobę świętego w swoich grudniowych kampaniach. Miły staruszek nie tylko promuje gazowany napój, ale przynosi wór wymarzonych prezentów do dzieci na całym świecie, współtworząc cudowną atmosferę świąt.
Współcześnie za miejsce zamieszkania ziemskiego Mikołaja uważa się biegun północny, a konkretnie – lapońską wioskę Rovaniemi. To tam rezyduje rozdający prezenty święty wraz z zastępem pomocnych elfów i reniferami. To stamtąd wyrusza 6 grudnia, aby w jedną noc okrążyć całą Ziemię zatrzymując się nad kominami grzecznych dzieci i wrzucając do nich upragnione prezenty…
Po więcej informacji o Mikołaju, historii święta i jego odpowiednikach w innych częściach świata przeczytasz tutaj.
