Rok w kwiatach – to kwiaty bibułkowe, ale też żywe. Niegdyś chętnie sadzono kolorowe kwiaty pod oknami chat, zbierano bukiety na miedzy i na łące, zdobiono kwiatami wnętrza chat. Niektóre rośliny oprócz pięknego wyglądu z czasem nabrały magicznego znaczenia, inne – stosowano również w celach leczniczych. Kwiaty w kulturze ludowej: jakie były, co symbolizowały, gdzie je stosowano?
Kwiaty w kulturze ludowej
Dziko rosnące, kwitnące trawy i zioła, ale także te specjalnie sadzone i uprawiane w ogrodzie rośliny kwitnące cieszyły oczy naszych babek. Były kolorowym, pięknym dodatkiem do szarej niekiedy codzienności, ale miały też inne zastosowania. Większość z wymienionych poniżej roślin używano w medycynie ludowej. Wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie umożliwiała wyleczenie najczęstszych dolegliwości przy pomocy darów natury.
Większość z kwiatów dołączano do wianka na Boże Ciało lub do bukietu na Zielną, aby je poświęcić. Ten gest miał wyrazić wdzięczność i podziękować Bogu oraz Matce Boskiej za wyrastające z ziemi bogactwo. Święcenie zaś wzmacniało właściwości roślin i dawało im wyższy status, zwiększało ich moc. Poświęcone kwiaty dodawano do leczniczych herbatek i odwarów, by te stały się lepszymi lekarstwami. Na choroby będące wynikiem działań magicznych np. uroków rzuconych przez czarownice, polecano jedynie święcone rośliny.
Poniżej znajdziesz listę najpopularniejszych wiejskich kwiatów oraz ich zastosowanie.
Pod okienkiem
Bratek, fiołek – stosowano je na ból gardła oraz choroby układu oddechowego i dla oczyszczenia krwi. Mówi się, że ma moc przyciągania, więc gdy dziewczyna posmaruje sobie brwi fiołkiem trójbarwnym z pewnością rozkocha w sobie mężczyznę.
Dalia – w nazewnictwie ludowym znana jako georginia. Odwarem z bulw leczono zaziębienie.
Goździk – zwany też gwoździkiem, uznawano, że wyrastają z ziemi na pamiątkę przybicia Pana Jezusa do krzyża. Zaparzone kwiaty stosowano na ból żołądka.
Hortensja – uważano, że nie można trzymać jej w domu, bo sprowadza kłótnie.
Lilia – lekarstwo z płatków lilii maczanych w spirytusie stosowało się zewnętrznie na wszelkie choroby. Wierzono, że kwiaty wyrosną na grobie niewinnej osoby. Białe lilie dodawano do wianka panny młodej.
Malwa – z rodziny ślazowatych, stosowano je na kaszel i choroby gardła, natomiast zewnętrznie przykładano do ran ludziom i zwierzętom. Kwiaty malwy i wrotyczu sadzono często dookoła krzyży.
Nagietek – zewnętrznie leczy choroby skórne, a napar stosuje się dla podtrzymania ciąży i w połogu. W Chełmskim dziewczęta chętnie przystrajały nim włosy.
Piwonia – proszek z suszonych piwonii mógł uleczyć bóle w piersiach i skutki przelęknienia, piwonię stosuje się też na wzmocnienie głowy i serca. Kwiaty rzucone pod nogi księdza podczas procesji Bożego Ciała mogą uleczyć febrę. Okadzanie piwonią krów chroni je od czarów
Na miedzy
Chaber – pomocny przede wszystkim w chorobach oczu. Kadzi się nim bydło podczas pierwszego wypasu, by dobrze się chowało.
Dzwonek – moczony w wódce pije się na przeziębienie. Bywa używany do czarów miłosnych.
Mak – stosowany w celu sprowadzenia snu i do uspokojenia dla dzieci.
Mlecz – stosowany przede wszystkim na przeziębienie, w niektórych miejscach także na choroby wątroby. Krowom daje się mlecze, by miały dużo mleka.
Stokrotka – odwar stosowano na kaszel i choroby piersiowe. Sadzi się tę roślinę na grobach, służy do wróżb miłosnych.
Wrzos – kąpiele we wrzosie poleca się na bóle reumatyczne, a także na suchoty brzuszne i biegunki. Odwarem z wrzosu leczy się też wymiona krów. Jednak mówi się, że wrzos zbierają czarownice, aby nim leczyć…
Przy płocie
Bez czarny – ma liczne zastosowanie w medycynie ludowej: stosuje się go na przeczyszczenie, w chorobach dróg oddechowych, na dolegliwości skórne, przy bólach zębów oraz na kołtun. Według wierzeń pod krzakiem bzu siedzi diabeł. Krzaków bzu nie można niszczyć, bo sprowadzi to nieszczęście – uznaje się bowiem, że jest to krzak przynoszący dobro i odstraszający zło.
Jaśmin – bywa stosowany na przeczyszczenie.
Lilak – nazywany bzem, stąd czasem przypisuje mu się podobne cechy.
Kalina – popularne lekarstwo na przeziębienie, w formie herbaty obniża kaszel, a smażona z cukrem – na kaszel. Stosuje się ją także na bóle żołądka. Kalinowe wianki ubierają panny młode.
Róża – używa się jej głównie do leczenia choroby zwanej różą, ale także na suchoty w formie herbaty i do przemywania oczu podczas zapalenia.
Ten wpis powstał w ramach projektu Rok w kwiatach.
Już w czerwcu dostępny będzie nowy ebook – o święceniu ziół!
