Czas od dnia Wszystkich Świętych aż po święta Bożego Narodzenia był czasem niezwykłym: wierzono, że dusze schodzą na ziemię i odwiedzają ludzi wówczas znacznie częściej niż w inne pory roku. Długie jesienne wieczory wypełniano opowieściami przy świecach, zabawami towarzyskimi i wróżbami. A do tych szczególnie nadawały się dwa dni: 25 listopada, czyli Katarzynki oraz 30 listopada – Andrzejki. W wigilię wspomnienia świętej Katarzyny kawalerzy starali się poznać swoją przyszłą towarzyszkę życia.
Listopadowy czas wróżenia
Listopadowe i grudniowe wieczory wypełnione mgłą, deszczem bębniącym o szyby i strzelaniem palącego się drewna sprzyjały refleksji nad przemijaniem i śmiercią. Patrząc na zamierającą przyrodę, ludzie zastanawiali się nad tym, co ich czeka po śmierci, co już spotkało ich bliskich, którzy odeszli z tego świata. Wierzono, że właśnie ten czas sprzyja spotkaniom między światami, pozwala na kontakt z nadprzyrodzoną rzeczywistością.
Te spotkania niosły ze sobą moc odczytywania przyszłości. Dusze zmarłych miały kontakt z czymś ponadrzeczywistym, mogły więc podpowiedzieć żyjącym, co ich czeka w doczesnym życiu. Poprzez określone czynności i zachowania można było odczytać to, co zmarli mogą przekazać temu światu. W ciągu roku było kilka dni, które szczególnie nadawały się do wróżb: wśród nich listopadowe święta, Wigilia Bożego Narodzenia i kilka innych wyjątkowych świąt.
Dzień św. Katarzyny
Mimo, że nie znane jest miejsce pochówku św. Katarzyny, a ona sama została wykreślona z oficjalnego spisu świętych Kościoła Katolickiego, nadal jest ona patronką wielu miast w Polsce i Europie. Czuwa także nad m.in. dziewicami, dziewczętami i żonami, uczniami, nauczycielami, uniwersytetami. To do niej zwracają się kawalerowie o odnalezienie przyszłej żony.
Święta Katarzyna żyła w IV wieku w Aleksandrii i poświęciła całe swoje życie służbie Bogu. Nigdy nie wyszła za mąż – proponowanych jej kandydatów odrzucała, a pewnego dnia spotkany pustelnik wyjawił jej imię oblubieńca: Jezus Chrystus. Od tego momentu Katarzyna otwarcie wyznawała chrześcijaństwo, odmawiając uczestnictwa w lokalnym kulcie pogańskim. W trakcie oficjalnej dysputy na tematy religijne pokonała pięćdziesięciu mędrców. Mimo to była torturowana i ostatecznie ścięta. Jest jedną z najbardziej znanych świętych chrześcijańskich.
Katarzynki – na świętej Katarzyny są pod poduszką dziewczyny
Wieczór w przeddzień obchodów św. Katarzyny był okazją do zabawy zwłaszcza dla młodych kawalerów. Schodzili się oni tego dnia do karczmy, gdzie śpiewom, tańcom i ucztowaniu nie było końca. Choć wróżby na Katarzynki są mniej rozpowszechnione niż te andrzejkowe, chłopcy równie gorliwie próbowali poznać swoją przyszłość.
Jedną z popularniejszych wróżb było wkładanie karteczek z imionami dziewcząt pod poduszkę – ta wyciągnięta zaraz po przebudzeniu miała zwiastować imię przyszłej żony. Duże znaczenie miały także sny wyśnione tej nocy, zwłaszcza jeśli kawaler wytarł się po wieczornym myciu panieńską koszulą lub spał na niej. Interpretacje snów były szerokie, ale wypatrywano kilku symboli – biała kura lub gołąb miały oznaczać żonę, czarna kura wdowę, a kura z kurczętami wdowę z dziećmi. Koń nie był pożądanym bohaterem snów: siwy oznaczał starokawalerstwo, a czarny (lub czarne ubranie) – śmierć. Bardziej cierpliwi kawalerowie w dzień św. Katarzyny wkładali do szklanki z wodą gałązkę wiśni. Jeśli zakwitła ona na Boże Narodzenie, mogli spodziewać się ślubu.
A co działo się w przeddzień świętego Andrzeja? Przeczytaj tutaj!
