Kultura ludowa, podobnie jak inne, przepełniona jest symboliką i bogatym znaczeniem prawie każdego jej elementu. W obrazach, zdobnictwie, strojach, dekoracjach pojawiają się powtarzalne znaki, które odnoszą się do znaczenia symbolicznego. Również kolory w kulturze ludowej często niosą ze sobą pewną wiadomość.
Biel w kulturze ludowej
Ten kolor oznacza niewinność, czystość.
Był on także zarezerwowany na wielkie uroczystości – białe obrusy, białe koszule, białe fartuchy (spódnice z haftem płaskim), ponieważ wytworzenie białego materiału wymagało więcej wysiłku. Na przykład len bielono na łąkach rozkładając tam mokry materiał na działanie słońca i powtarzając czynność aż do oczekiwanego rezultatu.
W białe koszulki i sukieneczki ubierano najmłodsze dzieci i panny. W jasnych odcieniach chodziły najmłodsze osoby, bielą podkreślano ich niewinność i dziewiczość. Dzisiaj panna młoda obowiązkowo ubiera białą suknię, choć kiedyś nie było takiego obowiązku (zwłaszcza na wsi).
Kolor czerwony w folklorze
Czerwony w kulturze ludowej chroni przed złem i urokami, ma działanie apotropeiczne. To jeden z najważniejszych kolorów używanych przez ludzi w konkretnym celu. Czerwony jest wręcz niezbędny w stroju każdego człowieka, czerwone korale lub wstążeczka u kapelusza występują w strojach odświętnych chyba każdego regionu w Polsce.
Do naszych czasów przetrwał zwyczaj wiązania czerwonej kokardki małym dzieciom na rączce lub w wózku. To działanie ma chronić przed urokiem niewinnego, małego człowieka. Czerwone elementy umieszcza się także uprzęży koni, które są podatne na działanie niebezpiecznych zaklęć.
Zieleń w obrzędowości
Kolor zielony oznacza przede wszystkim życie, nadzieję, odrodzenie.
W formie gałązek roślin wiecznie zielonych zieleń występuje w licznych obrzędach dorocznych i rodzinnych, np. w czasie wesela, w palmie wielkanocnej, podczas Zielonych Świątek. Do roślin używanych podczas tych świąt zalicza się bukszpan, borowinę, barwinek, niekiedy także gałązki drzew iglastych (szczególnie jesienią i zimą). Wiosną i latem, gdy wokół zieleń częściej wybiera się gałązki drzew i krzewów liściastych.
Złoto na dawnej wsi
Złoty to kolor dostatku, dobrobytu, bogactwa.
Mieszkańcy dawnej wsi nie mieli zbyt wiele okazji na co dzień, by obcować z prawdziwym złotem, metalem szlachetnym. Złoto kojarzone było z władzą, królami, dostatkiem, ale też z Bogiem i Kościołem, bo to tam najczęściej chłopi widzieli złote wykończenia i dekoracje.
Jednak wieś miała swoje własne złoto. To odcień ziaren zbóż i chleba. A kto posiadał zboża i chleba pod dostatkiem był bogaty i szczęśliwy. To właśnie te produkty występują w wielu zwyczajach jako element, który ma w przyszłości zapewnić bogactwo i dobrobyt – na przykład podczas kolacji wigilijnej lub wizyty kolędników.
Inne kolory w kulturze ludowej
Błękit i róż dawniej nie były „osobnymi” kolorami, ale jaśniejszymi odmianami niebieskiego i czerwonego. Błękit był uznawany za kolor maryjny. Szaty w tym właśnie kolorze ma na sobie Matka Boska na większości wizerunków. Dlatego jeszcze do niedawna był to kolor zarezerwowany dla dziewczynek. Natomiast różowy, jako bledsza odmiana czerwonego, był przyporządkowany chłopcom. Czerwony w tym wypadku oznaczał władzę i kolor Chrystusa Króla.
Czarny i fioletowy nie były używane na co dzień na dawnej wsi. Oba powiązane były z żałobą. Stroje w tym kolorze zakładano tylko na pogrzeby, w czasie po śmierci i podczas postów. Nadal można spotkać się ze stwierdzeniem, że nie ubiera się dzieci na czarno lub, w ogóle, nie ubiera się na co dzień tych kolorów.
Ogólna zasada przyjęta w strojach mieszkańców dawnej wsi dzieli kolory na jasne, bledsze i intensywne, ciemne. Młodsze kobiety, panny i dzieci zakładały stroje jasne. Kobiety dojrzałe – ciemniejsze. Zasadę tę stosowano także w roku liturgicznym: duże uroczystości kościelne i rodzinne wymagały jasnych strojów, posty tych ciemnych.